Cha mẹ thường nói những câu vô nghĩa và thậm chí làm các con tổn thương mà không hay biết. Đây sẽ là những câu nói thay thế, phù hợp hơn và hiệu quả hơn khi nuôi dạy con.
Cha mẹ cần tránh những câu này thay vào đó hãy sử dụng cách tiếp cận khác khi trò chuyện với trẻ, nhằm tạo ra một tổ ấm an toàn và lành mạnh cho con.
“Mẹ tự hào về con” hoặc “Con giỏi lắm”
Cha mẹ thường dùng câu “con giỏi lắm” để khen các con trong mọi trường hợp. Tuy nhiên nên tránh dùng các lời khen này vì nó quá chung chung, đôi khi nó trở nên vô nghĩa với con, tệ hơn sẽ khiến con trở nên ngạo mạn, nghĩ rằng mình quá giỏi. Thay vì nói câu trên, hãy ngợi khen các hành động cụ thể của con, đồng thời khuyến khích các con tự nhận xét về chính mình và biết tự hào về những việc mình đã làm được. Hãy nói: “Con chắc tự hào về thành tích của mình lắm” hoặc “Con hoàn thành bài tập đó rất nhanh”.
“Con cứ chờ đấy, khi nào bố về bố sẽ phạt con”
Với câu nói trên, người mẹ muốn đưa hình tượng người bố ra để dọa nạt cho con sợ, với mong muốn con sẽ dừng ngay hành động không phù hợp của trẻ lại. Những, câu nói này lại không giúp ích gì. Thông thường khi cha quay trở về nhà, các con sẽ quên ngay lập tức trước đó từng làm điều gì sai trái. Hơn nữa, việc lôi bố hoặc mẹ ra dọa con khiến bạn mất uy trong mắt đứa trẻ. Hãy tự mình giải quyết các vấn đề, cố gắng giải thích cho con tại sao bạn lại không hài lòng với hành vi đó của các con. Nên nói: “Con đừng làm như vậy thêm lần nào nữa. Mẹ cảm thấy phiền lòng vì…”
“Ngày hôm nay con đi học thế nào?”
“Hôm nay con đi học thế nào”, “ngày hôm nay thế nào” là những câu hỏi tối nghĩa, không kích thích trẻ trả lời. Nếu con có trả lời, cùng lắm câu trả lời đó chỉ vỏn vẹn 2-3 câu. Nếu thực sự quan tâm đến một ngày của trẻ, hãy hỏi cụ thể hơn để kích thích các con trả lời một cách chi tiết. Ví dụ: “Điều gì con thấy tuyệt vời nhất trong hôm nay?”
“Nếu không ăn hết cơm, con đừng mong được ăn hoa quả tráng miệng”
Với câu nói trên, cha mẹ mang lại cho con cảm giác bị áp đặt và vô tình tước đi sự hào hứng khi được thưởng thức các món ăn theo cách của riêng trẻ. Có thể con vẫn sẽ ăn hết cơm, nhưng trong trạng thái bị ép buộc, để đạt được mục đích “ăn hoa quả” sau đó. Hoặc con sẽ từ chối luôn cả hai, đó là bỏ ăn cơm và ăn hoa quả như một cách để chống đối cha mẹ.
Trong trường hợp này, hãy lắng nghe nhu cầu của trẻ, sau đó hướng dẫn cho trẻ. Con sẽ hợp tác tùy vào sự kiên nhẫn của cha mẹ. Câu nói thay thế nên là: “Đầu tiên chúng mình cùng ăn hết cơm, sau đó ăn hoa quả con nhé”.
“Nhanh lên”
Khi muốn con làm việc gì đó nhanh hơn, cha mẹ thường luôn miệng thúc giục, ra lệnh, dọa chúng nếu không nhanh sẽ bị trễ hoặc bị gì đó. Tuy vậy cách này không hiệu quả. Bạn sẽ thấy dường như trẻ cố tình chậm chạp hơn để trêu tức bạn. Vì vậy thay vì nói “nhanh lên”, hãy nói “hai mẹ con mình cùng nhanh tay/ nhanh chân hơn nào” hoặc “cùng xem mẹ hay con ai đi giày trước nhé”.
“Đi ra chỗ khác. Để cho mẹ yên”
Nếu cha mẹ thường nói câu trên, các con dần sẽ hình thành suy nghĩ “đừng hỏi hay nói chuyện với bố mẹ, vì bố mẹ luôn bận và không bao giờ trả lời đâu”. Điều này thực sự rất nguy hiểm, bởi cha mẹ sẽ gặp khó khăn trong quá trình nuôi dạy con khi trẻ không còn muốn chia sẻ cảm xúc, suy nghĩ với cha mẹ. Vì thế, luôn nhớ dù đang bận rộn hay mệt mỏi mà con muốn hỏi gì đó, hãy bình tĩnh hỏi lại các con: “Con có chuyện gì thế” hoặc “Con chờ mẹ vài phút rồi nói được không”.
“Mẹ quá xấu hổ vì con”
Đứa trẻ quá nhỏ để thực sự hiểu được xấu hổ là gì. Câu nói này không giúp con hiểu tại sao việc trẻ đang làm lại là sai. Hơn nữa, việc thường xuyên bị chê bai mà không hiểu được nguyên do, khiến con trở nên hung hãn hơn. Vì thế hãy cố gắng giải thích cho con về hành vi sai trái và giúp các con tránh vi phạm lần sau. Hãy nói với các con rằng “việc con làm khiến mẹ buồn bởi vì…”.
“Im ngay đi. Đừng khóc nữa”
Khóc là cảm xúc tự nhiên mà ai cũng có, với các con cũng vậy. Khi ra lệnh con phải nín khóc ngay lập tức, cha mẹ đang từ chối cảm xúc của con và khiến trẻ cảm thấy cảm xúc là điều không quan trọng. Thay vì nói vậy cha mẹ hãy nói “chuyện gì xảy ra với con vậy”, “điều gì khiến con khóc”, hoặc đơn giản là không nói gì cả và ôm con vào lòng.
“Không việc gì phải sợ”
Cha mẹ nói câu này vì muốn trấn an nỗi sợ trong con nhưng thực tế trẻ càng thấy bất an hơn. Hãy bày tỏ sự cảm thông với nỗi sợ của con và nói như sau: “Bố mẹ biết con đang sợ hãi, nhưng có bố mẹ ở đây rồi”.
“Mẹ nói rồi đấy nhé”
Câu này chỉ mang tính chất dọa nạt con, không đưa ra chỉ dẫn và cho con biết tại sao phải dừng làm điều gì đó. Câu nói này cũng khiến các con cảm thấy trẻ không có quyền gì hết và luôn bị cha mẹ kiểm soát mọi thứ. Hãy nói rõ ràng hơn, ví dụ như: “Đã đến giờ tắt tivi và ngồi vào bàn học rồi con”.
“Ở tầm tuổi con, bố/ mẹ làm được điều này rồi”
Câu so sánh này không khôn ngoan chút nào, không có tác dụng khích lệ con mà chỉ khiến trẻ thấy mình kém cỏi. Thay vì vậy hãy cố gắng dạy con những điều trẻ chưa biết. Có thể nói: “Để mẹ dạy con cách làm nhé”.
“Mẹ thất vọng vì con”
Câu nói này chỉ khiến các con càng cảm thấy tồi tệ khi không đáp ứng kỳ vọng của cha mẹ. Hãy mô tả chi tiết cảm xúc của bạn, lý do vì sao mà tránh dùng từ “thất vọng”. Có thể nói: “Việc con làm khiến mẹ buồn bởi vì…”.