CHA MẸ THƯỜNG NÓI: CÓ CHÚT CHUYỆN VẶT VÃNH CŨNG GHEN TỊ VỚI NGƯỜI KHÁC, THẬT ĐẢNG XẤU HỔ!
Ở mẫu giáo, chúng ta thường thấy bọn trẻ đòi cha mẹ mua quần áo hay đồ chơi gì đó… Hiện tượng này có nguyên nhân sâu xa là do tâm lí ghen tị đang ngự trị trong trẻ. Ở cấp một, những học sinh có biểu hiện đạo đức tốt, thành tích học tập cao thường được thấy cô yêu quý. Những học sinh hư, nghịch ngợm thường gây sự với những học sinh tốt này, đó cũng là vì tâm lí ghen tị của chúng.
Mức độ ghen tị cũng có sự khác biệt. Mức độ ghen tị ít thường bị giấu trong tiềm thức, không dễ dàng bộc lộ ra ngoài. Ví dụ, mình là bạn thân của một học sinh giỏi, thành tích học tập của bạn ấy rất tốt, rất có khả năng, thế nên mặc dù không muốn công kích bạn tốt, nhưng bản thân mình vẫn có sự ghen tị. Còn mức độ đố kị sâu sắc thường được thể hiện ra bên ngoài trong vô thức, ví dụ: khiêu khích, đặt điều, vu oan cho bạn bè…
VÍ DỤ THỰC TẾ
Mạnh vừa mới đi học mẫu giáo, ngày nào mẹ cũng đến đón Mạnh về nhà. Hôm nay, mẹ vừa đền trưởng đón đã thầy Mạnh ở rũ đi ra, mẹ hỏi có chuyện gì xảy ra, cậu bé cũng không đoái hoài Trên đường về, mặc cho mẹ hỏi gì Mạnh cũng không đáp.
Về đến nhà, Mah nói với mẹ: “Mẹ ơi, sau này con không đi học nữa đâu, sản phẩm thủ công của con làm rất tốt nhưng cô giáo lại đặt sản phẩm của bạn Thao lên kệ trưng bày, bạn ấy làm chẳng
đẹp gì cả!”. Mẹ nghe xong ngạc nhiên lắm, mỗi khi cô giáo khen ngợi các bạn khác, Mạnh thường tỏ vẻ không vui, hơn nữa, còn thường xuyên nói xấu những bạn được cô giáo khen ngợi. Thằng bé này quá đồ kị. Ngẫm nghĩ một lát, mẹ cười nói: “Mạnh à, sản phẩm của con được trưng bày mấy lần rồi?”.
“Con không nhớ nữa, mỗi lần con làm máy bay, ô tô đều là đẹp nhất. Nhưng bạn Thao lần này làm một bộ quần áo gấp bằng giấy, có gì đặc biệt chứ?”
Mẹ nói: “Mạnh à, mẹ cảm thầy con làm máy bay và ô tô đúng là rất đẹp, nhưng quần áo thủ công bạn Thao làm cũng rất đẹp. Mỗi người đều có sở trường và ưu điểm riêng. Cô giáo trưng bày bài của bạn Thao không có nghĩa là bài của con không xuất sắc. Các con ai cũng có ưu điểm riêng của mình, cần phải học hỏi lẫn nhau. Người khác cũng rất giỏi, con nên học hỏi các bạn chứ không phải là công kích hay đồ kị với họ, như vậy mới là một đứa trẻ ngoan!”. Mạnh nghe xong liên đỏ mặt nói: “Con biết rồi, mẹ ơi, từ sau con sẽ không ghen tị với các bạn nữa”.
LỜI KHUYÊN CỦA CHUYÊN GIA
Nguyên nhân sự ủ rũ của Mạnh trong ví dụ trên là do tâm lý đố kỵ của cậu. Tâm lý do kỷ là vấn đề khá phổ biến ở trẻ con. Hiện nay, nhiều đứa trẻ được nuông chiều nên dễ có tâm lí tự cho mình là trung tâm, tưởng rằng tất cả mọi người đều phải học hỏi mình, thứ gì tốt cũng là của mình. Khả năng tiết chế tình cảm kém, kinh nghiệm xã hội không đủ, ngưỡng mộ người khác, khao khát được người khác tán dương… đều là những nguyên nhân dẫn đến thói ganh tị của trẻ.
Thông thường, tâm trạng của những trẻ hay đố kị thường dễ thay đổi, lúc vui lúc buồn; lúc cười cợt trên sự thất bại của người khác, khi lại đắc chí đến quên hết tất cả, lúc nghiến răng chửi mắng, khi lại gây chuyện với người khác… Sự đố kỵ của trẻ mặc dù không biểu hiện quá đáng như ở người lớn nhưng nếu để tâm lí này tồn tại lâu dài, dần dần sẽ trở thành một phần tính cách của con người. Mặt khác, những đứa trẻ quá đố kị cũng dễ gặp phải những kích thích ở bên ngoài, nảy sinh tâm trạng bất thường, ảnh hưởng đến sự tiến bộ của trẻ, cực ki bất lợi cho sự phát triển tâm sinh lí của chúng. Bên cạnh đó, tâm lí đố kỵ còn ảnh hưởng không tốt đến cá nhân, tập thể và xã hội, là một nhân tố không có lợi cho sự đoàn kết, tình bạn… Nếu trạng thái tâm lý này cứ để tiếp diễn đến khi trưởng thành, thì đứa trẻ ấy khó mà điều chỉnh được các mối quan hệ xã hội, khó mà cảm thấy thanh thản trong cuộc sống. Do đó, cha mẹ không thể để mặc tâm li đố kỵ của trẻ, mà cần có biện pháp thay đổi thích hợp, đặc biệt là đối với những trẻ có tâm lí đố kỵ quá mạnh. Việc cha mẹ cần làm chỉ là giải quyết những nguyên nhân dẫn đến tính đố kỵ như: hư vinh, cạnh tranh, nói dối, và những nhân tố tiêu cực khác; chứ không phải là gạt bỏ hết những tác động tích cực của tính đố kỵ.
Khi trẻ đã nảy sinh tính đố kỵ, chúng thường có xu hướng trút giận hoặc tìm cách công kích người khác. Ngoài ra, khi tính đố kỵ quá mạnh còn khiến cho tính cách của chúng dần trở thành lập dị.
Đối mặt với những trẻ đố kỵ, cha mẹ nên làm thế nào?
THỨ NHẤT: Xây dựng môi trường tố
Trong gia đình, giữa người lớn không nên nghi kỵ, coi thường hoặc nói xấu lẫn nhau, chê bai người khác trước mặt trẻ. Cha mẹ cần xây dựng không khí gia đình đầm ấm, đoàn kết, tràn ngập yêu thương và tôn trọng lẫn nhau. Đây là một trong những yếu tố cơ bản để ngăn ngừa tâm lí đố kỵ ở trẻ.
THỨ HAI: Phương pháp khen ngợi trẻ phải thích hợp
Khi khen ngợi trẻ, nếu cha mẹ biểu dương đúng đắn, có thể củng có được ưu điểm của trẻ, tăng cường sự tự tin và thúc đẩy sự tiến bộ của trẻ. Ngược lại, nếu cha mẹ khen ngợi quá đà sẽ khiển trẻ kiêu ngạo, khinh thường người khác, cho rằng mình là tốt nhất, không ai có thể sánh bằng mình, cảm thấy đố kị với người khác khi người ta được khen mà mình thì không.
THỨ BA: Giúp trẻ nâng cao khả năng
Nếu cha mẹ phát hiện con mình có điểm nào không bằng những đứa trẻ khác thì cũng không nên chỉ trích trẻ, mà nên tạo điều kiện giúp trẻ nâng cao khả năng về phương diện này. Nếu như có điều kiện, cha mẹ có thể nhờ một đứa trẻ có khả năng tốt hơn con mình giúp bé hoàn thành việc gì đó. Làm như vậy, không những có thể nâng cao khả năng của con mà còn tạo ra sự thân thiện giữa chúng với bạn bè, cũng là một cách tốt để khắc phục tâm lí đố kỵ.
THỨ TƯ: Dẫn dắt trẻ xây dựng ý thức cạnh tranh đúng đắn Những đứa trẻ có tính đó kị thường rất hiếu thắng. Cha mẹ cần phải dẫn dắt bé dùng khả năng của mình để cạnh tranh với người khác. Cạnh tranh là để tìm ra sự chênh lệch để tiến bộ nhanh hơn, không thể dùng thủ đoạn để giành lấy phần thắng, hãy dẫn dắt tham vọng của con đi theo hướng tích cực.