Trong hàng nghìn từ ngữ bố mẹ nói với trẻ hằng ngày, có những từ có vai trò quan trọng việc khuyến khích, hình thành, phát triển nhân cách và tâm lý của trẻ, giúp các con trở nên mạnh mẽ, thông minh, tốt bụng và tự tin hơn. Như vậy, không có lý do gì mà các bậc cha mẹ lựa chọn không nói với các con những câu nói kỳ diệu đó.
Dưới đây là các cách nói, cũng là cách dạy cho con giúp ích cho sự phát triển tâm lý của trẻ mà bố mẹ thông thái thường hay áp dụng.
An ủi, động viên các con
Trẻ con thường vô thức kiểm nghiệm phản ứng của bố mẹ bằng các hành vi chưa ngoan. Khi đó, trẻ con như thể đang nói với bố mẹ rằng: “Mẹ có còn yêu con thậm chí nếu con làm như thế này không?”. Câu trả lời mà trẻ mong đợi từ bố mẹ phải thật rõ ràng: “Tất nhiên rồi! Mẹ rất hạnh phúc vì có con. Nếu mẹ có thể chọn trong số tất cả đứa trẻ trên thế giới này, mẹ sẽ chọn con.” Cách nói này giúp con phát triển tâm lý và tư tưởng lành mạnh.
Nói “Mẹ yêu con”
Ba từ kỳ diệu đó có vai trò quan trọng cho sự phát triển khỏe mạnh của các con. Bố mẹ cũng có thể chứng minh lời nói của mình bằng các hành động cụ thể như: dành thời gian cho con, cùng con chơi đùa, cười nói, ôm ấp con, cùng con thảo luận các vấn đề con gặp phải và ủng hộ con trong trường hợp cần thiết.
Khen ngợi các con
“À, phòng con sạch ghê!”, “Òa! Giường con được dọn gọn gàng rồi kìa!”, “Con gấp quần áo cẩn thận quá! Giỏi lắm”… Những cụm từ này giúp các con cảm nhận được sự ủng hộ và lòng tin của bố mẹ dành cho mình và khiến con biết được những nỗ lực của bản thân được coi trọng và đánh giá cao. Hơn nữa, những lời khen ngợi cũng tạo ra những cảm xúc vui sướng và tích cực ở các con, khiến con lặp lại các hành vi được khen ngợi.
Nói “xin lỗi con”
Làm bố mẹ không thể tránh được những lần cư xử không phù hợp. Quan trọng là bố mẹ cần dũng cảm thừa nhận và nhận sự tha thứ từ các con. Cách làm này khiến các con hiểu được giá trị và vai trò của bản thân con luôn được coi trọng. Đồng thời, Bố mẹ cũng có thể nhân cơ hội đó để dạy các con về tinh thần dám chịu trách nhiệm về các hành vi chưa ngoan, xin được tha thứ và không lặp lại các hành vi đó.
Dạy con thể hiện cảm xúc cá nhân
Việc đè nén những cảm xúc tiêu cực trong thời gian quá dài có thể dẫn đến những bệnh về tâm lý và rối loạn thần kinh chức năng. Trẻ có quyền được thể hiện các cơn giận dữ và nên được tự do thể hiện cảm xúc nếu con trẻ bị mất món đồ chơi yêu thích hay khi bị đau. Không cho phép con biểu lộ các cảm xúc tiêu cực chính là ngăn cấm các con sống đúng với tình cảm chân thật của bản thân. Thay vào đó, bố mẹ nên dạy trẻ cách thể hiện những cảm xúc mà không gây nguy hại cho mọi người xung quanh.
Dạy con cách đối phó nỗi sợ hãi
Với một đứa trẻ, một trong những bài học đầu đời là hiểu được không ai không sợ hãi một thứ gì đó. Nếu trẻ sợ hãi, bố mẹ đừng ngần ngại chia sẻ với trẻ những kỷ niệm và kinh nghiệm của chính mình về cách vượt qua nỗi sợ hãi.
Trao cho con quyền lựa chọn
Khi con được phép tự lựa chọn món đồ chơi hay hoạt động yêu thích, con sẽ học được cách lắng nghe bản thân và không ngần ngại từ chối lời yêu cầu trái ngược với quan điểm, mong muốn và sở thích của các con. Đó là bởi vì những đứa trẻ không được tự ý quyết định cuộc sống thường lớn lên một cách thụ động, phụ thuộc và dễ bị ảnh hưởng bởi những người khác.
Đề cao điểm mạnh của con
Giúp con nhớ lại những gì con làm được trước đó là một cách thể hiện lòng tin của bó mẹ đối với trẻ và khiến con nhận ra bản thân có thể đạt được những thành tựu lớn hơn.
Thể hiện sự tin tưởng con
“Không sao đâu con! Thử lại lần nữa nào”, “Mẹ tin con làm được mà!” hay “Không ai thành công ngay lần đầu được con ạ!” là những cụm từ bô mẹ cần nói với con nếu trẻ thất bại (thậm chí trong trường hợp nghiêm trọng như các con chỉ đạt điểm trung bình hay thua cuộc trong một cuộc thi).
Con trẻ nên nhận thức rằng con người có thể phải trải qua rất nhiều thất bại mới đạt được thành công và chính những lần thất bại như vậy giúp bản thân trẻ học được tính kiên nhẫn, bền bỉ. Tuy vậy, quan trọng nhất là bố mẹ cần giúp con cảm nhận được tình yêu của bố mẹ ngay cả khi trẻ chưa thành công.
Chú ý đến cảm xúc của con
“Con thấy thế nào?” hay “Ngày hôm nay của con ra sao?” là những câu hỏi đó có vai trò những sợi dây liên kết giữa bố mẹ và con cái và giúp con biết tự chịu trách nhiệm và chú ý tới bản thân.
Để con có cơ hội tự lập
Các bậc cha mẹ thường sử dụng đại từ “chúng ta” để miêu tả mối quan hệ với con, chẳng hạn như: “Chúng ta sẽ lên lớp hai sớm thôi.” hay “Chúng ta đến nhà trẻ nào.” Khi con mới chào đời, mối liên kết giữa mẹ và con sẽ rất hữu ích cho sự phát triển của trẻ. Tuy nhiên, khi trẻ trưởng thành, cách nói này cản trở sự phát triển và tính độc lập về mặt tâm lý của con.
Khả năng độc lập là phẩm chất cần có của mỗi đứa trẻ. Các nhà tâm lý học tin rằng mục đích của giáo dục là giúp trẻ trở thành người giám sát tốt của bản thân trẻ, và điều đầu tiên các bậc bó mẹ cần làm là sử dụng đại từ “con”.